RIWAYAT CEKAK DUMADINING GREBEG NGENEP [BAHASA JAWA]

 Nalika jaman Majapahit ± tahun 700 M, Kraton Majapahit dipunserang dening Raden Fatah. Bondan Surati lan wadya balanipun amargi mboten saged nandhingi Raden Fatah, Bodan Surati lan wadya balanipun lajeng ndelik. Saksampuninpun Kraton Majapahit ketingal lerem, Bondan Surati wangsul dhateng Majapahit. Nanging dumugi ing ngajeng regol, Kraton Majapahit tutup. Bondan Surati lan wadya balanipun mboten saged mlebet ing Kraton. Lajeng, Bondan Surati lan wadya balanipun kesah tumuju mangilen ngantos dumugi ing Tlatah Semanu. Wonten ing mriku, manggih kali ingkang nembe banjir ageng. Anggenipun badhe nyebrang kali menika mawi srana gagang tombakipun Bondan Surati. Saksampunipun saged nyebrang, kali menika dipunparingi tetenger Kali Wot Lemah. Bondan Surati nglajengaken lampah miyos wangen lan klayu dumugi ing mriku wonten kayu ingkang ageng. Bondan Surati anggenipun mirsani kajeng menika ngantos ndengongok. Mila, papan menika katelah ing Desa Ndengok. Bondan Surati nglajengaken lampah malih ngantos dumugi ing Paliyan. Wonten ing mriku garwanipun Bondan Surati babaran miyos kakung. Saklajengipun Bondan Surati pati obong. Sakderengipun nindakaken pati obong, piyambakipun weling dhateng keng garwa, samangkeh awunipun supados dipunlebetaken ing pengaron, lajeng dipunparingaken wonten ing Pathuk Mbaron.

Putranipun Bondan Surati ingkang sepisan wau, lajeng nggadhahi putra ingkang asma Mento Truna. Mento Truna kasebat krama kalian putranipun Ki Gabeng ingkang mapan wonten ing Desa Gabeng. Banjur Ki Mento Truno dipundhawuhi kalih Ki Gabeng supados tumuju wonten ing Solo ngabdi wonten ing Ngarsa Dalem. Ing mriku Ki Mento Truno dipuntampi lan dipunparingi pedamelan pinangka pekathik (Tukang Ngopeni Jaran).

Saksampunipun mapan wonten ing ngriku, Kali Bengawan Solo banjir bandhang ngantos dumugi ing Kraton Solo. Sedaya kawula ing Solo mboten saged kuwawa mbendung kali ingkang banjir menika. Lajeng dadosaken Liwungipun kawula. Ki Mento Truna mireng sambatipun para kawula lajeng piyambakipun sesumbar “Wong sak negara mung mbendung kali kaya ngono wae kok ora bisa. Selagine bayi wingi sore wae bisa”. Sumbaripun Ki Mento Truna kapireng dening Sentana Dalem, banjur dipunaturaken wonten Ngarsa Dalem. Ki Mento Truna supados dipuntimbali sowan ing Ngarsa Dalem. Ki Mento Truna dipunsuwuni pirsa, “Apa kowe bisa mbendung kali kui, kok kowe bisa sesumbar kaya ngono?”. Ki Mento Truna sagah lan nyuwon wekdal setunggal dalu.

Ki Mento Truna saged mbendung kali ing wekdal sedalu. Saksampunipun Ngarsa Dalem pirsa, penggalihipun rumaos bombong. Lajeng Ki Mentro Truna dipuntaros badhe nyuwon bebungah menapa. Ki Mento Truna dipunangkat pinangka Bupati ing Ngenep. Ki Mento Truna mboten kersa. Piyambakipun mboten badhe  nyuwon bebungah menapa-menapa, kejawi nyuwon menawi Rasul ing Ngenep ing benjangipun sami kalian Grebeg ing kraton.

     

Panyuwunanipun Ki Menta Truna dipunkabulaken saking Ngarsa Dalem. Sakderengipun Ki Mento Truna wangsul ing Ngenep, piyambakipun dipunparing tetenger pusaka asma Ki Mento Kuwasa. Ugi kangge pirantos wangsul ing Ngenep, Ki Mento Kuwasa dipunparingi Gundhil Antra Kusuma. Kondoripun Ki Mento Kuwasa saking Kraton, ugi dipunkantheni prajurit ingkang samangkenipun saged njagi kangge katentreman wonten ing grebeg.

Dumugi ing griya (Ngenep), ngepasi ing dinten Jumat Pahing. Ki Mento Kuwasa badhe ngawontenaken grebeg wonten ing dinten Jumat Wage, nanging kangge pirantos grebeg menika ing Ngenep dereng wonten Masjid. Lajeng, Ki Mento Kuwasa sambat kaliyan Ki Ageng Temon (Wadya balanipun Bondan Surati ingkang makuwon ing Temon Tlatah Ponjong). Mirsani liwungipun Ki Mento Kuwasa ingkang mboten gadhah masjid kangge pirantos grebeg, Ki Ageng Temon maringi masjid supados dipunboyong ing Ngenep. Masjid kaboyong Ki Mento Kuwasa ing wekdal ndalu menika ugi. Kamangka wekdal semanten ngepasi kangge acara pengaosan, mila sedaya para santri ingkang nembe pengaosan katut kaboyong ing Ngenep. Lajeng Masjid menika katelah Masjid Tiban. Saksampunipun pirantos Grebeg sampun sumadya, Ki Mento Kuwasa mendhet meriam ing Kraton dipunungelanken dinten Jumat Wage kangge pratanda menawi Grebeg Ngenep sami kaliyan Grebeg ing Kraton. Karana suwantenipun ngantos ngguncangaken bumi ing Kraton, Ki Mento Kuwasa dipuntimbali dumateng Ngarsa Dalem. Dipunemutaken menawi badhe ngawontenake grebeg mboten sah ngungelaken meriam.

Sumber cerita menika saking Ki Rais Muyadi (Keturunan Ki Mento Kuwasa kaping 16).